Quá trình xét nghiệm gen dinh dưỡng hiện nay giúp bố mẹ có thể kiểm tra được nhu cầu hấp thụ những chất dinh dưỡng như thế nào của trẻ, từ đó có sự bổ sung kịp thời cho trẻ. Vậy, xét nghiệm gen dinh dưỡng được thực hiện như thế nào? Có chính xác không? Hãy cùng Rong Ba Group tìm hiểu qua bài viết dưới đây nhé!
Gen có ý nghĩa gì?
Gen là một tập hợp các phân tử axit nucleic (deoxyribonucleic acid-DNA) mang thông tin di truyền. Bộ gen người có khoảng từ 20.000-25.0000 gen, được tập hợp bên trong các nhiễm sắc thể (NST) nằm trong nhân tế bào. Một bộ gen ở người thông thường bao gồm khoảng 3 tỷ phân tử cặp bazơ.
Tế bào người chứa 23 cặp NST gồm 22 cặp NST thường và một cặp NST giới tính (nữ là cặp nhiễm sắc thể XX; nam là cặp nhiễm sắc thể XY).
Do một nguyên nhân nào đó như lỗi sao chép, tia tử ngoại, phóng xạ, hoá chất, … mà gen có thể bị lỗi. Mặc dù tế bào có chức năng sửa lỗi nhưng nếu quá trình sửa lỗi không hiệu quả thì sẽ dẫn đến các biến đổi trên hệ gen so với ban đầu. Từ đó ảnh hưởng tới chức năng của protein mà gen đó mã hoá. Một số biến đổi gây hại gọi là đột biến gen gây ra các bệnh di truyền, ung thư, … Mặc khác, một số biến đổi không gây hại hoặc đem lại những chức năng mới.
Lợi ích của việc giải mã gen
Tới nay, nhiều nước trên thế giới đã có dự án nghiên cứu giải mã bộ gen người, nhiều quốc gia đã xây dựng một hệ gen chuẩn riêng của họ. Dự án bộ gen người đã thúc đẩy sự phát hiện hơn 1.800 gen bệnh, đóng góp lớn trong việc tìm nguyên nhân, chẩn đoán, điều trị và tiên lượng bệnh.
Việc giải mã bộ gen người sẽ giải quyết được 3 mục tiêu chính: Xây dựng bản đồ hệ gen, giải mã chính xác các gen và xác định mối quan hệ giữa quần thể người Việt và các quần thể người xung quanh. Điều này giúp làm cơ sở đối chiếu hệ gen người Việt phục vụ cho ứng dụng lâm sàng và nghiên cứu y sinh.
Tại sao gen ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ dinh dưỡng, nguy cơ mắc bệnh của cơ thể?
Mỗi chúng ta đều có khoảng 20.000-25.000 gen trong cơ thể, điều tạo nên khác biệt giữa cá thể này và cá thể khác là kiểu gen (genotype). Kiểu gen khác nhau quy định khả năng hấp thụ dĩnh dưỡng và hệ miễn dịch khác nhau. Đó là lí do các em bé sinh ra, lúc còn trong tháng sơ sinh, có bé khỏe mạnh, có bé lại hay ốm vặt.
Gen có thể đột biến gây bệnh. Một khi gen bị đột biến có thể gây ra bệnh tật hoặc những nguy cơ về sức khoẻ. Vấn đề đặt ra cho y học thế kỷ 21 là làm sao để giải mã, phân tích gen, xác định được những biến đổi gen có ảnh hưởng đến sức khỏe và bệnh tật.
Không chỉ để chẩn đoán bệnh tật, gen còn được sử dụng để xác định khả năng đáp ứng của thuốc. Ai cũng biết rằng bất cứ bệnh nào, thuốc chỉ có tác dụng (tức là có hiệu quả tốt) cho khoảng 50% bệnh nhân, còn 50% bệnh nhân không có tác dụng gì, thậm chí còn có tác hại. Nhiều bằng chứng nghiên cứu cho thấy, sự khác biệt về đáp ứng thuốc ở mỗi cá nhân có thể là do có yếu tố gen. Vì thế một trong những thử thách lớn nhất của y học trong tương lai là xác định gen nào có ảnh hưởng đến đáp ứng của thuốc nào.
Gen dinh dưỡng là gì?
Sau nhiều nghiên cứu, các chuyên gia đã nhận định: Không có chế độ ăn kiêng duy nhất dành cho tất cả mọi người. Có nhiều yếu tố tác động tới vấn đề này, nhưng một lý do khiến các kế hoạch ăn uống có hiệu quả với người này nhưng lại không hiệu quả với người khác chính là yếu tố di truyền.
Theo nhà di truyền học Jan Lim: Gen dinh dưỡng là nghiên cứu về mối quan hệ giữa bộ gen, dinh dưỡng và sức khỏe. Lĩnh vực này bao gồm mọi nghiên cứu về cách cơ thể phản ứng với các chất dinh dưỡng vi lượng và đa lượng, mối quan hệ giữa các gen đơn lẻ và các tương tác gen/hợp chất thực phẩm. Đôi khi, lĩnh vực này được gọi là “di truyền dinh dưỡng”.
Gen dinh dưỡng đề cập tới cách các chất dinh dưỡng ảnh hưởng tới cơ thể để biểu hiện gen. Trong khi đó, di truyền dinh dưỡng đề cập tới cách cơ thể phản ứng với các chất dinh dưỡng do cấu tạo gen. Tuy nhiên, nhiều người dùng chung 2 thuật ngữ này.
Lịch sử của gen dinh dưỡng
Mặc dù các nghiên cứu về di truyền dinh dưỡng còn sơ khai nhưng các ý tưởng về việc gen có thể quyết định tới chế độ ăn uống của chúng ta đã có từ sớm.
Thực tế, từ những năm đầu của thế kỉ XX, bác sĩ người Anh Archibald Garrod đã ghi chép về sự liên quan giữa dinh dưỡng, di truyền và kiểu hình. Dự án bộ gen người những năm 1990, lập bản đồ DNA của con người đã mở đường cho kỷ nguyên dinh dưỡng hiện đại. Từ đó, hàng trăm nghiên cứu đã được thực hiện để kiểm tra ảnh hưởng của gen đối với phản ứng của cơ thể trước chế độ ăn uống và ngược lại.
Ngày nay, các chuyên gia dinh dưỡng và bác sĩ cũng sử dụng xét nghiệm di truyền để đánh giá nhu cầu ăn uống của bệnh nhân, thiết lập các mục tiêu sức khỏe nhất định.
Lợi ích của nghiên cứu gen dinh dưỡng
Xét nghiệm di truyền là một phần của tư vấn dinh dưỡng. Đây là một phần của phương pháp tiếp cận dinh dưỡng tích hợp, gen dinh dưỡng có thể làm sáng tỏ các vấn đề mà tiền sử sức khỏe không làm được. Điều này bao gồm mọi thứ, từ khuynh hướng mắc bệnh tim mạch đến nguyên nhân vì sao bạn không thể giảm cân dù đã thử mọi cách.
Xét nghiệm di truyền rất hữu ích cho những ai muốn chủ động trước các vấn đề sức khỏe của mình. Nó giúp giải thích nhiều vấn đề ở bệnh nhân, bao gồm cả phong cách ăn uống nào phù hợp với họ nhất. Bằng cách xem xét cấu tạo gen của bạn, bác sĩ có thể tư vấn cho bạn về một số cách ăn uống nhất định có hiệu quả hoặc không tốt cho bạn. Cụ thể, biến dị di truyền có thể có nghĩa là cơ thể bạn không được hưởng lợi từ chế độ ăn thuần chay hoặc không thích ứng tốt với chế độ ăn keto do cách hoạt động của gen chuyển hóa chất béo.
Một xét nghiệm gen dinh dưỡng thậm chí còn có thể khám phá ra những nguồn dinh dưỡng đa lượng và vi lượng tốt nhất cho bạn. Ví dụ, có thể cơ thể bạn không thể sử dụng tối ưu các axit béo Omega-3 từ các nguồn thực vật. Hoặc bạn gặp khó khăn trong việc chuyển đổi ánh nắng mặt trời thành vitamin D. Với kết quả xét nghiệm gen dinh dưỡng thu được, các chuyên gia dinh dưỡng có thể hướng dẫn bạn nên ăn hoặc bổ sung loại thực phẩm nào để có thể đáp ứng được nhu cầu cơ thể.
Tương tự, khuynh hướng gặp phải một số căn bệnh cũng có thể xuất hiện trong xét nghiệm gen dinh dưỡng. Chúng ta có thể thấy các biến thể gen làm tăng nguy cơ ung thư vú do các gen liên quan tới chuyển hóa estrogen. Bệnh tim mạch, bệnh tiểu đường, béo phì và sức khỏe tâm thần cũng đều có liên quan tới các biểu hiện di truyền. Và chúng ta có thể đưa ra chiến lược phòng ngừa những căn bệnh này bằng việc điều chỉnh chế độ ăn uống.
Quá trình xét nghiệm gen dinh dưỡng
Bạn quan tâm tới việc theo đuổi các tiếp cận di truyền đối với dinh dưỡng nhưng không chắc chắn rằng điều gì sẽ xảy ra? Tư vấn dinh dưỡng bằng cách sử dụng gen dinh dưỡng là phương pháp không gây đau đớn.
Đầu tiên, bạn sẽ bắt đầu trả lời một bảng câu hỏi sức khỏe chi tiết để bác sĩ đánh giá được đầy đủ về tình trạng sức khỏe của bệnh nhân, tiền sử bệnh lý, tiền sử gia đình, lối sống hiện tại và quá khứ. Xét nghiệm gồm lấy các tế bào DNA ở má trong. Nó khá đơn giản, dễ thực hiện. Trong một số trường hợp, bệnh nhân có thể được yêu cầu thực hiện xét nghiệm máu.
Sau khi thu được kết quả xét nghiệm, các chuyên gia dinh dưỡng sẽ trao đổi với bạn để có kế hoạch cụ thể cho chế độ ăn uống khoa học, lành mạnh.
Hạn chế tiềm ẩn của phương pháp xét nghiệm gen dinh dưỡng
Mặc dù có nhiều nghiên cứu sâu rộng về mối liên hệ giữa di truyền, chế độ ăn uống và sức khỏe nhưng vẫn cần phải tiếp tục nghiên cứu thêm về lĩnh vực này. Vì vậy, gen dinh dưỡng không giải quyết được mọi vấn đề đặt ra về chế độ ăn uống. Gen chỉ là một trong nhiều yếu tố ảnh hưởng tới sức khỏe và việc lựa chọn chế độ ăn uống lý tưởng.
Xét nghiệm di truyền không phải là tiêu chí duy nhất được sử dụng để đưa ra các khuyến nghị về dinh dưỡng. Các chuyên gia sẽ xem xét lối sống, tiền sử sức khỏe, tình trạng sức khỏe, sở thích cá nhân, văn hóa, sự sẵn sàng thay đổi của bệnh nhân, mục tiêu sức khỏe của người bệnh,… để có lời khuyên về dinh dưỡng cho phù hợp.
Xét nghiệm di truyền có một nhược điểm tiềm ẩn. Hạn chế là chúng không được các bác sĩ lâm sàng giải thích chi tiết. Các bác sĩ sử dụng phương pháp tiếp cận đa gen: Tất cả gen đều là một phần của các hệ thống lớn hơn trong cơ thể. Các hệ thống này hoạt động cùng nhau trong cơ thể con người. Vì vậy, để hiểu về mối quan hệ giữa bộ gen và chế độ ăn uống, bạn cần tham khảo ý kiến chuyên gia về dinh dưỡng di truyền.
Gen dinh dưỡng là một lĩnh vực tương đối mới và được xem là tương lai của việc tư vấn chế độ ăn uống. Phương pháp này giúp mọi người vượt qua những trở ngại về sức khỏe mà các phương pháp khác không làm được.
Xét nghiệm gen để hiểu con và giáo dục con đúng cách
“Cha mẹ sinh con, trời sinh tính”, đây là câu nói theo quan niệm cũ khi cha mẹ thấy khó để dạy con tư duy và hành động như cha mẹ muốn. Nhưng theo quan điểm khoa học hiện đại, chính gen di truyền góp phần lớn vào việc “sinh tính” cho trẻ vì mỗi người đều có tổ hợp gen di truyền khác nhau hoàn toàn. Báo cáo của gói xét nghiệm gen G-K Edu có thể hỗ trợ cha mẹ hiểu con sinh ra vốn đã mang nét tính cách gì. Số lượng gen mà Genetica phân tích lên đến 125 gen gồm năng lực của trẻ, tính cách, khuynh hướng hành vi và cả khả năng nhận thức.
Trên đây là những tư vấn của Rong Ba Group liên quan đến xét nghiệm gen dinh dưỡng, nếu có bất cứ thắc mắc liên quan, hãy liên hệ ngay với chúng tôi để được tu vấn nhé!
